HeadShort.png

Η μελέτη των ευεργεσιών και της αγάπης του Θεού

 

Δέν μᾶς δίνει ἁπλῶς τό χέρι Του, ἀλλά μᾶς προσέφερε ὁλόκληρο τόν Ἑαυτό Του καί μᾶς ἔκανε «ναόν Θεοῦ Ζῶντος»

 

Κάθε πράξη ξεκινᾶ ἀπό τήν ἐπιθυμία καί κάθε ἐπιθυμία ἀπό τόν λογισμό. Γι’ αὐτό πρέπει νά προσπαθήσουμε νά ἀποσπάσουμε τόν ὀφθαλμό τῆς ψυχῆς ἀπό τά μάταια καί νά ἔχουμε τήν καρδιά μας γεμάτη καλούς λογισμούς, γιά νά μη μείνη σέ αὐτήν χῶρος γιά τούς κακούς.

Πολλά εἶναι ἐκεῖνα πού ἀξίζει νά γίνουν ἀντικείμενο μελέτης, ἐργασία τῆς ψυχῆς, τρυφή καί ἐνασχόληση τοῦ νοῦ. Τό γλυκύτερο ὅμως καί ὠφελιμώτερο ὅλων – καί νά τό λέμε καί νά τό σκεπτώμαστε – εἶναι τό νόημα τῶν Μυστηρίων καί ὁ πλοῦτος πού λάβαμε ἀπό αὐτά: Σέ ποιά κατάσταση βρισκόμασταν πρίν βαπτισθοῦμε καί τί γίναμε μετά τό Βάπτισμα καί τήν μετοχή μας στα Μυστήρια. Ποῦ ἤμασταν ὑποδουλωμένοι καί πῶς ἀπελευθερωθήκαμε καί κερδίσαμε τήν Βασιλεία. Ποια ἀπό τά ἀγαθά μᾶς ἔχουν ἤδη δοθῆ καί ποιά μᾶς ἐπιφυλάσσονται. Καί τό κυριώτερο, ποιός μᾶς τά χορηγεῖ ὅλα αὐτά, πόσο ὡραῖος καί ἀγαθός εἶναι, πῶς ἀγάπησε τό γένος μας καί πόσο μεγάλος εἶναι ὁ ἔρωτάς Του γιά τόν ἄνθρωπο. Ὅταν αὐτά κυριεύσουν τόν νοῦ καί τήν ψυχή μας, δύσκολα θά στρέψουμε σέ κάτι ἄλλο τόν λογισμό μας ἤ τήν ἐπιθυμία μας. Τόσο ὡραῖα, τόσο θελκτικά εἶναι αὐτά.

 

Γιατί καί οἱ εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ ὑπερέχουν σέ πλῆθος καί σέ μέγεθος, καί ἡ ἀγάπη πού Τόν ὤθησε σέ αὐτές εἶναι ἀσύλληπτη ἀπό τόν ἀνθρώπινο νοῦ. Καί, ὅπως ὅταν ἡ άγάπη δέν χωράη μέσα στόν ἄνθρωπο καί ξεχειλίση, τόν βγάζει ἀπό τόν ἑαυτό του, ἔτσι καί τόν Θεό Τόν «ἐκένωσεν» ὁ ἔρωτάς Του γιά τούς ἀνθρώπους. Δέν μένει στό θεϊκό Του ὕψος προσκαλώντας κοντά Του τόν δοῦλο πού ἀγάπησε, ἀλλά κατεβαίνει ὁ Ἴδιος καί τόν ἀναζητεῖ. Φθάνει ὁ Πλούσιος μέχρι τήν τρώγλη τοῦ πτωχοῦ καί ἀπό κοντά τοῦ δείχνει τήν ἀγάπη Του καί τοῦ ζητᾶ τήν δική του. Καί, ἐνῶ ὁ πτωχός ἀπαξιοῖ, Ἐκεῖνος δέν φεύγει οὔτε δυσανασχετεῖ γιά τήν προσβολή. Καί, ἐνῶ Τόν διώχνει, Ἐκεῖνος στέκεται ἐπίμονα ἔξω ἀπό τήν πόρτα καί κάνει τά πάντα, γιά νά τοῦ δείξη τόν ἔρωτά Του: Πάσχει, ὑπομένει, πεθαίνει.

 

Δύο εἶναι αὐτά πού φανερώνουν καί δοξάζουν τόν ἐραστή: Νά εὐεργετῆ μέ ὅποιον τρόπο μπορεῖ τό πρόσωπο πού ἀγαπᾶ, καί νά προτιμᾶ νά πάσχη γι’ αὐτό δεχόμενος, ἄν χρειασθῆ, καί πληγές. Τό δεύτερο ἀποτελεῖ ἀσφαλῶς πολύ μεγαλύτερη ἀπόδειξη ἀγάπης. Γιά τόν Θεό ὅμως, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἀπαθής, ἦταν ἀδύνατον κάτι τέτοιο. Μποροῦσε βέβαια ὡς φιλάνθρωπος νά εὐεργετῆ τόν ἄνθρωπο, ἀλλά ἦταν τελείως ἀδύνατον νά δεχθῆ πληγές γιά χάρη τοῦ ἀνθρώπου. Καί ἐνῶ ἦταν ἄπειρη ἡ ἀγάπη Του γιά τόν ἄνθρωπο, δέν ὑπῆρχε ἐκεῖνο πού θα μποροῦσε νά τήν φανερώση. Ἔπρεπε ὅμως νά μη μένη ἄγνωστη ἡ ὑπερβάλλουσα ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἀλλά νά μᾶς δώση νά τήν γευθοῦμε καί νά μᾶς δείξη ὅτι μᾶς ἀγαπᾶ μέ τόν σφοδρότερο ἔρωτα. Γι’ αὐτό προετοιμάζει καί πραγματοποιεῖ τήν κένωση αὐτή. Οἰκονομεῖ νά πάθη καί νά πονέση, γιά νά μᾶς πείση ὅτι ὄντως ἄμετρα μᾶς ἀγαπᾶ καί νά ἐπαναφέρη ἔτσι κοντά Του τόν ἄνθρωπο, πού εἶχε ἀπομακρυνθῆ ἀπό τόν Ἀγαθό Θεό, ἐπειδή εἶχε πιστέψει ὅτι Ἐκεῖνος τόν μισοῦσε.

 

Ἀλλά τό πιό παράδοξο ἀπό ὅλα εἶναι αὐτό: Ὄχι μόνον ὅταν ἔπασχε καί ἀπέθνησκε μέσα στις πληγές, δέχθηκε ὁ Χριστός τό Πάθος καρτερικά, ἀλλὰ καί μετά τήν ἀνάστασή Του, ὅταν ἐλευθερώθηκε τό Σῶμα Του ἀπό τήν φθορά, ἐξακολουθεῖ νά φέρη τις πληγές καί διατηρεῖ τίς οὐλές. Μέ αὐτές ἐμφανίζεται στα μάτια τῶν Ἀγγέλω­ν· στολίδι Του τις θεωρεῖ καὶ χαίρεται νά δείχνη ὅτι ὑπέμεινε δεινά. Καί, ἐνῶ ἀπέβαλε ὅλα τά τοῦ σώματος – γιατί τό Σῶμα Του εἶναι πλέον πνευματικό καὶ δέν ἔχει οὔτε βάρος οὔτε πάχος οὔτε κάτι ἄλλο σωματικό – , τά τραύματα ὅμως δέν τά ἀπέβαλε οὔτε ἐξήλειψε τις πληγές, ἀλλὰ θέλησε νά τις διατηρήση ἀπό ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο. Διότι μὲ αὐτές βρῆκε τόν ἀπωλεσμένο καὶ μὲ τὸ κέντημα τῆς λόγχης κατέκτησε τὸν ἀγαπημένο.

 

Ἀλλιῶς, πῶς θα ἦταν λογικό νά παραμένουν τά ἴχνη τῶν πληγῶν σέ σῶμα ἀθάνατο, ὅταν ἀκόμη καί ἀπό θνητά και φθαρτά σώματα συχνά τά ἐξαλείφει ἡ ἰατρική καί ἡ φύση; Ἀλλά εἶναι φανερό ὅτι ὁ Χριστός ἐπιθυμοῦσε νά πονέση πολλές φορές γιά χάρη μας. Καί, ἐπειδή αὐτό δέν ἦταν δυνατόν – γιατί τό Σῶμα Του εἶχε μιά γιά πάντα διαφύγει τήν φθορά, ἀλλά καί γιατί λυπόταν τούς ἀνθρώπους πού θα Τόν πλήγωναν – , γι’ αὐτό θέλησε νά διατηρήση τουλάχιστον τά σημεῖα τοῦ σφαγιασμοῦ Του καί νά φέρη πάντοτε τά τραύματα πού, ὅταν σταυρώθηκε, σημάδεψαν τό Σῶμα Του. Καί τό ἔκανε αὐτό, γιά νά εἶναι πάντοτε φανερό ὅτι γιά τούς δούλους σταυρώθηκε καί κεντήθηκε στήν πλευρά, καί νά κοσμοῦν τά τραύματα αὐτά μαζί μέ τήν ἄρρητη ἐκείνη λάμψη τόν Βασιλιά.

 

Τι θα μποροῦσε νά συγκριθῆ μέ τήν ἀγάπη αὐτή; Τί ἀγάπησε ποτέ ἄνθρωπος τόσο πολύ; Ποιά μητέρα ὑπῆρξε τόσο τρυφερή; Ποιός πατέρας τόσο στοργικός; Ποιός καταλήφθηκε ἀπό τόσο μανικό ἔρωτα γιά τήν ὀμορφιά κάποιου, ὥστε γιά τήν ἀγάπη του αὐτήν ὄχι μόνον νά ἀνεχθῆ νά πληγωθῆ ἀπό τόν ἀγαπημένο χωρίς νά παύση νά ἀγαπᾶ τόν ἀχάριστο, ἀλλά καί νά θεωρῆ τά τραύματα αὐτά πολυτιμότερα ἀπό ὁτιδήποτε ἄλλο;

 

Καί ὅμως, ὅλα αὐτά δείχνουν ὄχι μόνο τήν μεγάλη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἀλλά καί τήν μεγάλη τιμή πού μᾶς ἔκανε, καθόσον ἀπόδειξη ὕψιστης τιμῆς ἀποτελεῖ ἀσφαλῶς τό ἑξῆς: Ὄχι μόνο δέν νιώθει ντροπή πού ἀνέλαβε τήν άσθένεια τῆς φύσεώς μας, ἀλλά καί κάθεται στόν βασιλικό θρόνο φέροντας τούς μώλωπες πού κληρονόμησε ἀπό αὐτήν. Καί δέν ἀξίωσε τέτοιας τιμῆς γενικά τήν ἀνθρώπινη φύση ἀδιαφορώντας γιά τόν καθένα χωριστά, ἀλλά μᾶς καλεῖ ὅλους νά λάβουμε τό στέμμα αὐτό. Μᾶς ἐλευθέρωσε ὅλους ἀπό τήν δουλεία, μᾶς κατέστησε ὅλους υἱούς. Ἄνοιξε γιά ὅλους τόν οὐρανό, μᾶς ὑπέδειξε τόν δρόμο πού πρέπει νά ἀκολουθήσουμε, μᾶς δίδαξε πῶς νά πετάξουμε, καί ἐπιπλέον, μᾶς ἔδωσε καί φτερά. Καί δέν ἀρκέσθηκε σέ αὐτό, ἀλλά καί μᾶς καθοδηγεῖ ὁ Ἴδιος καί μᾶς στηρίζει καί μᾶς παρακινεῖ, ὅταν ραθυμοῦμε.

 

Καί δέν ἀνέφερα ἀκόμη τό σπουδαιότερο: Ὄχι μόνο βρίσκεται κοντά σ’ ἐμᾶς τούς δούλους ὁ Δεσπότης, ἀλλά καί μᾶς κάνει κοινωνούς τῶν ἀγαθῶν Του. Δέν μᾶς δίνει ἁπλῶς τό χέρι Του, ἀλλά μᾶς προσέφερε ὁλόκληρο τόν Ἑαυτό Του καί μᾶς ἔκανε «ναόν Θεοῦ Ζῶντος». Χριστοῦ μέλη εἶναι τά μέλη μας. Αὐτῶν τῶν μελῶν τήν Κεφαλή προσκυνοῦν τά Χερουβίμ. Τά πόδια μας, τά χέρια μας ἐξαρτῶνται ἀπό τήν Καρδία Ἐκείνη.

*ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΒΑΣΙΛΑ, ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΖΩΗΣ Λόγοι ἑπτὰ, Ἱερόν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος» Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 32012, σ. 307, 309, 311, 313.

Ἐπιμέλεια: Μουρατίδης Χρῆστος Δάσκαλος

Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας
http://synodoiporia.blogspot.gr

Ποιός είναι ο εσωτερικός άνθρωπος; (του Αγ. Λουκά Κριμαίας)


Στο 4ο κεφάλαιο της Β’ προς Κορινθίους επιστολής του μεγάλου Aποστόλου Παύλου διαβάζουμε πολύ βαθειά και σημαντικά λόγια, τα οποία θα ήθελα να σας εξηγήσω. «Αλλ’ ει και ο έξω ημών άνθρωπος διαφθείρεται, αλλ’ ο έσωθεν ανακαινούται ημέρα και ημέρα» (Β’ Κορ. 4, 16).
 


Ποιός είναι ο εξωτερικός άνθρωπος; Είναι εκείνος ο κοινός, ο γνωστός σε όλους άνθρωπος, που αποτελείται από σάρκα και αίμα, από το νευρικό του σύστημα και τα οστά του. Ο άνθρωπος που αντιλαμβάνεται την εξωτερική υλική φύση διά των πέντε του αισθήσεων, διά της οράσεως, της ακοής, της οσφρήσεως, της αφής και της γεύσεως. Η πνευματική του ζωή περιορίζεται στην αντίληψη διά των πέντε αισθήσεων της υλικής κτίσεως και την επεξεργασία τους με το νου και την καρδιά. Το ενδιαφέρον του περί τα πνευματικά πολύ σπάνια υπερβαίνει τα γήινα ενδιαφέροντα.
 
Αλλά ήδη από τα αρχαία χρόνια πάντοτε υπήρχαν βαθυστόχαστοι άνθρωποι, οι οποίοι είχαν κατανοήσει ότι η ζωή της ψυχής και του πνεύματός μας δεν καθορίζεται μόνο από τις επιδράσεις του υλικού κόσμου. Αυτοί κατάλαβαν ότι ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει πνευματικός κόσμος. Ο Έλληνας φιλόσοφος Πλωτίνος παρομοίαζε αυτή την διπλή ζωή της ψυχής και του πνεύματος του ανθρώπου με την ζωή των αμφιβίων ζώων που μπορούν να ζουν και μέσα στο νερό και στην ξηρά. Το ίδιο και η ανθρώπινη ψυχή ζει όχι μόνο με τις γήινες σκέψεις και τις αντιλήψεις των πέντε αισθήσεων αλλά έχει και κάποια ακατανόητη και άγνωστη σε μας έκτη αίσθηση που αποτελεί το μέσο πρόσληψης των μυστικών νουθεσιών του Αγίου Πνεύματος και αντιλήψεως του αγγέλου φύλακά της. Δι’ αυτής μπορούμε να έχουμε μία βαθειά και ζωντανή κοινωνία με τον Θεό, τους Αγγέλους, την Παναγία και τους Αγίους στις προσευχές μας.
 
Σ’ αυτή την πνευματική αντιμετώπιση του κόσμου συγκαταλέγονται και τα ανεξήγητα προαισθήματα, οι προβλέψεις, οι προρρήσεις, ακόμα και τα προφητικά όνειρα. Όλοι σας να διαβάσετε από τη Βίβλο το βιβλίο της Εσθήρ, το οποίο αρχίζει με μία καταπληκτική διήγηση του προφητικού ονείρου του Μαρδοχαίου για τον αγώνα του με τον Αμάν. Το όνειρο αυτό πραγματοποιήθηκε αργότερα σε όλες του τις λεπτομέρειες.
 
Ο ιδρυτής του λουθηρανισμού ο Λούθηρος βρήκε κάποτε σε μία βιβλιοθήκη μία παλαιά θεολογική πραγματεία στην οποία διάβασε μία ιδέα που του έκανε μεγάλη εντύπωση. Ο συγγραφέας του έργου αυτού έλεγε ότι η ανθρώπινη ψυχή έχει δύο μάτια. Το ένα είναι στραμμένο προς τη κοινή ζωή των ανθρώπων, ενώ το άλλο έχει την ικανότητα να θεωρεί την ζωή του άλλου κόσμου, και ουσιαστικά μόνο γι’ αυτό προορίζεται. Αλλά αυτά τα μάτια μπορούν να λειτουργήσουν μόνο ξεχωριστά το ένα από το άλλο και η πνευματική ζωή γίνεται ορατή μόνο τότε, όταν το ένα από τα δύο μάτια, το οποίο βλέπει μόνο τα υλικά, είναι κλειστό.
 
Πολύ πετυχημένη και ωραία έκφραση της ίδιας απόψεως την συναντάμε στο χριστιανό φιλόσοφο Ντε Πρελ. Αυτός λέει ότι τα άστρα λάμπουν στον ουρανό και την ημέρα αλλά εμείς δεν τα βλέπουμε επειδή τα επισκιάζει το φως του ηλίου. Τα άστρα αρχίζουν να φαίνονται μόνο τότε, όταν δύει ο ήλιος και πέφτει η νύχτα. Το ίδιο και η ψυχή, όταν την ξεκουφαίνει ο δυνατός θόρυβος των βιοτικών μερίμνων αυτή δεν ακούει τις λεπτές και τρυφερές φωνές του άνω κόσμου.
 
Ο εσωτερικός μας άνθρωπος, λοιπόν, είναι το πνεύμα μας, το οποίο είναι στραμμένο προς τα πάνω, προς τους ουρανούς, και είναι ελεύθερο από τα γήινα ενδιαφέροντα και επιθυμίες. Η ζωή του πνευματικού ανθρώπου διαφέρει ριζικά από τη ζωή του ψυχικού ανθρώπου στο ότι ο ψυχικός, όσο πιο πολύ ζει, τόσο περισσότερο μαραίνεται και γερνά. Στο σώμα του, αρχίζοντας από την ηλικία των σαράντα ετών ή και νωρίτερα, αρχίζει μία εκφυλιστική διεργασία: αδυνατούν οι μυς, παρουσιάζονται δυσκολίες στο βάδισμα, η όραση και η ακοή εξασθενούν, η μνήμη χάνεται και τα δόντια πέφτουν.
 
Ο εσωτερικός μας άνθρωπος, αντίθετα, μέρα με τη μέρα, ανακαινίζεται κατά τη διάρκεια όλης της ενσυνείδητης μας ζωής, αν το πνεύμα του δεν σέρνεται μέσα στις λάσπες της γήινης ζωής και πάντα θυμάται το λόγο του αποστόλου Παύλου: «Άνω σχώμεν τας καρδίας». Αν το μάτι μας εκείνο, που βλέπει μόνο τα γήινα, όλο και περισσότερο εξασθενίζει και τελικά νεκρώνεται, ενώ το άλλο μας μάτι, αυτό που είναι προορισμένο να θεωρεί τον πνευματικό κόσμο, αρχίζει να βλέπει πιο καθαρά. Έτσι μ’ αυτό τον τρόπο ο εσωτερικός μας άνθρωπος μέρα με τη μέρα ανακαινίζεται και πλησιάζει προς τον Θεό…
 
Μέχρι τώρα όταν έκανα λόγο για τις επιδράσεις του άλλου κόσμου στον εσωτερικό άνθρωπο εννοούσα μόνο τις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος και των φωτεινών επουρανίων δυνάμεων. Όμως είναι άκρως σημαντικό για μας να θυμόμαστε και το ότι οι σκοτεινές δυνάμεις του άδη, ο διάβολος και οι άγγελοι αυτού, ασκούν και αυτοί πάνω μας άλλου είδους αόρατες επιδράσεις. Με όλες τις δυνάμεις τους αυτοί προσπαθούν να προβάλουν εμπόδια στο έργο της ανακαίνισης του εσωτερικού μας ανθρώπου και να μην τον αφήσουν τελικά να πορευθεί το δρόμο που οδηγεί στο Θεό.
 
Πιστεύω ότι τώρα, αδελφοί μου και αδελφές, σας είναι κατανοητό όλο το βάθος αυτού του λόγου του αποστόλου Παύλου: «Αλλ’ ει και ο έξω ημών άνθρωπος διαφθείρεται, αλλ’ ο έσωθεν ανακαινούται ημέρα και ημέρα» (Β’ Κορ. 4, 16). Νομίζω ότι και από μόνοι σας μπορείτε να βγάλετε το σωστό συμπέρασμα απ’ όλα αυτά που σας είπα και να καταλάβετε ότι ο σκοπός της ζωής μας είναι η ανακαίνιση της ψυχής μας με την μεγάλη υπομονή στην τεθλιμμένη και την ακανθώδη αυτή οδό, που οδηγεί στην Βασιλεία των Ουρανών. Είναι επίσης και η ακούραστη πάλη με τον διάβολο και τους κακούς αγγέλους του, που προσπαθούν να μας αποπλανήσουν για να εκτραπούμε από την σωτήρια αυτή οδό.
 
Η θεία βοήθεια της Αγίας Τριάδος να μας δυναμώσει σ’ αυτή τη δύσκολη πορεία μας. Αμήν.

Αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας άγιος Λουκάς

http://www.pemptousia.gr

Περί των Χιλιαστών

Στο Μπρούκλιν των Η.Π.Α. οι χιλιαστές ή μάρτυρες του «Ιεχωβά», όπως θέλουν να λέγονται, έχουν στήσει μια πολύ καλή οργάνωση. Κι από κει στέλνουν τόσο στην Αυστραλία και το Καναδά, όσο και σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, ακόμη και στην χριστιανική και ορθόδοξη Ελλάδα μας, ανθρώπους τους με σκοπό να παρασύρουν στην σατανική οργάνωσή τούς τους ορθοδόξους χριστιανούς. Έρχονται και στην Ελλάδα μας και ρίχνουν τα δολώματά τους στους πιστούς μας.

Έτσι βλέπουμε στα περιοδικά τους (π.χ. «ΞΥΠΝΑ» και «ΣΚΟΠΙΑ») να γράφουν πράγματα που αν τα άκουγε κάποιο πιστό μέλος της Εκκλησίας μας, που δεν συνηθίζει όμως να μελετά σωστά την Αγία Γραφή, θα έλεγε ότι αυτοί, οι «χιλιαστές» δηλ., είναι οι καλύτεροι χριστιανοί.

Λένε για παράδειγμα οι χιλιαστές ότι πρέπει να είμαστε ταπεινοί γιατί τούτο μας διδάσκει με το Ίδιο το παράδειγμά Του ο Χριστός. Πράγματι! Η υπερηφάνεια είναι κάτι που δεν το θέλει ο Χριστός μας γιατί έγινε η αιτία της πτώσεώς μας. Ποιος όμως εγγυάται ότι οι «χιλιαστές» έχουν ταπείνωση; Κι αυτό γιατί η ταπείνωση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με μια άλλη αρετή, την αγάπη. Οι «ψευδομάρτυρες όμως του Ιεχωβά», όπως γνωρίζουμε, αρνούνται στα μέλη τους τη μετάγγιση αίματος γιατί τη θεωρούν ως αμαρτία. Έτσι όμως θέτουν τους οπαδούς τους προ μεγάλων κινδύνων, κι αυτού ακόμα του θανάτου. Λένε επί παραδείγματι ότι η Παλαιά Διαθήκη απαγορεύει τη λήψη αίματος γιατί αυτό οδηγεί τον άνθρωπο στην καταστροφή. Αναφέρουν το χωρίο από τη Γένεση που λέει «πλην κρέας εν αίματι ψυχής ου φάγεσθε» (Γεν. 9,4) και το άλλο από το Λευιτικό που αναφέρει: «και άνθρωπος των υιών Ισραήλ ή των προσήλυτων των προσκειμένων εν υμίν, ός αν φάγη παν αίμα, και επιστήσω το πρόσωπόν μου επί την ψυχήν την έσθουσαν το αίμα και απολώ αυτήν εκ του λαού αυτής… Και είπα τοις υιοίς Ισραήλ. Αίμα πάσης σαρκός ου φάγεσθε, ότι η ψυχή πάσης σαρκός αίμα αυτού εστί. Πας ο έσθων αυτό εξολοθρευθήσεται» (Λευ. 17, 10-14, ιδέ και 3,17 καθώς και 7,26-27). Άλλο όμως είναι να πίνεις αίμα ανθρώπων σκοτώνοντάς τον κι άλλο να τον σώζεις δίδοντας αίμα από το δικό σου. Αυτό είναι φιλανθρωπία. Αλλά που να καταλάβουν την έννοια αυτή οι «χιλιαστές»;

Που είναι η αγάπη των χιλιαστών που λένε ότι έχουν προς τους συνανθρώπους τους; Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνούμε και κάτι πολύ σοβαρό. Ενώ οι χιλιαστές ομιλούν για τη ταπεινοφροσύνη και για το υπόδειγμα του Χριστού που έπλυνε τα πόδια των μαθητών τη νύχτα της Μ. Πέμπτης, αρνούνται όμως να αναφέρουν τη συνέχεια που στο υπερώο της Ιερουσαλήμ έδωσε στους μαθητές Του την εντολή να κοινωνούν από το Ποτήριο της ζωής το Σώμα Του και το Αίμα Του και να μεταδίδουν αυτά στους πιστούς της Εκκλησίας; Κι αυτό γιατί κανείς χιλιαστής δεν παραδέχεται την μεγάλη αξία που έχει το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας στη ζωή της Εκκλησίας.

Από την άλλη οι χιλιαστές, έχοντας φορέσει καλά τη μάσκα του πιστού, προσπαθούν να μας πείσουν αλλοιώνοντας τα χωρία της Γραφής ότι κατέχουν την αλήθεια. Για παράδειγμα ενώ ο απ. Παύλος λέει στους Γαλάτες ότι «όποιος θεωρεί τον εαυτό του ως τον μεγαλύτερο εξ όλων των ανθρώπων, όποιος δηλ. υπερηφανεύεται, χάνει κάθε αξία μπροστά στα μάτια του Θεού» (Γαλ. 6,3) αυτοί μεταφράζουν το χωρίο αυτό εντελώς λανθασμένα λέγοντας ότι ο απόστολος λέει ότι «αν κάποιος νομίζει ότι είναι κάτι ενώ δεν είναι τίποτα, απατάει τον ίδιο του το νου». Άλλο όμως είναι να μην είσαι λογικός -γιατί αυτό σημαίνει απατούν το νου τους με την υπερηφάνεια- κι άλλο να μην σε τιμά ο Θεός.

Οι χιλιαστές μας παραθέτουν ακόμα το χωρίο (Μάρκ. 10, 35-45) όπου ο Χριστός διδάσκει με το παράδειγμά Του τη ταπεινοφροσύνη. Ακόμα, πριν πλύνει τα πόδια των μαθητών Του, τους λέει πια είναι η αληθινή δόξα. Τους λέει ότι δεν πρέπει να επιζητούν επίγειες δόξες αλλά να κάνουν το πιο δύσκολο, να θυσιάζονται για τους συνανθρώπους τους. Και στο σημείο αυτό οι χιλιαστές διαστρεβλώνουν τη Γραφή. Όπως ξέρουμε ο Ιούδας δεν διώχθηκε από το Χριστό αλλά αφέθηκε ελεύθερος να πράξει αυτό που ήθελε, να τον προδώσει δηλ., το βράδυ που παρέδωσε το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και όχι όπως λένε οι χιλιαστές ότι ο Χριστός έδιωξε τον Ιούδα την ώρα που δίδαξε στους υπολοίπους μαθητές Του την ταπεινοφροσύνη. Το ίδιο χωρίο που οι χιλιαστές μας παραθέτουν παραπάνω λέει ότι «ο Ιησούς παραλαμβάνει τους δώδεκα μαθητές Του» κι όχι τους 11.

Ο Χριστός λέει να μην επιζητούμε δόξες εφήμερες. Τι πράττουν όμως οι χιλιαστές; Οι χιλιαστές αναμφίβολα όχι μόνο επιζητούν υψηλές θέσεις αλλά και κατέχουν οι πλείστοι εξ αυτών υψηλές θέσεις της Οργανώσεώς τους τόσο στις Η.Π.Α., όσο και αλλού στο κόσμο μας.

Οι χιλιαστές ακόμη κοροϊδεύουν τον κόσμο λέγοντάς του ότι αύριο ή μεθαύριο γίνεται η δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Ο Κύριος όμως μας λέγει ότι τούτο, το πότε δηλαδή θα συμβεί η Δευτέρα Παρουσία, ουδείς το γνωρίζει, ούτε οι άγγελοι, ούτε κι ο Ίδιος ο Χριστός, παρά μόνον Ένας, ο Θεός Πατήρ.

Στ’ αλήθεια οι χριστιανοί μας που δεν μελετούν την Αγία Γραφή γίνονται εύκολη λεία των χιλιαστών. Γι’ αυτό, άς προσέχουν οι χριστιανοί να μην σπαταλούν ώρες και ώρες στην μελέτη άλλων βιβλίων, ή και βλέποντας επί ώρες την ημέρα στην τηλεόραση τα άθλια προγράμματά της που πλήττουν τόσο το σώμα όσο και τη ψυχή τους.

Οι Εβραίοι καυχώνταν ότι είναι παιδιά του Μωϋσή και οι χιλιαστές καυχώνται ότι διδάσκουν την αλήθεια ενώ στην πραγματικότητα διδάσκουν το ψέμα. Άς μην τους προσέχουμε γιατί είναι λύκοι ντυμένοι με ένδυμα προβάτου.

Εμείς οι ορθόδοξοι χριστιανοί, αλλά και όλοι οι χριστιανοί, πιστεύω, τιμούμε και προσκυνούμε τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου. Οι χιλιαστές όμως, όπως ξέρουμε, δεν χρησιμοποιούν και δεν τιμούν τον τίμιο Σταυρό. Ο σταυρός, λένε, αποτέλεσε όργανο εγκλήματος και είναι ντροπή να τον χρησιμοποιεί ένας άνθρωπος και ειδωλολατρία να τον τιμά. Προ του σταυρού οι χιλιαστές ταράσσονται σαν δαιμονισμένοι, εκφράζονται δε περί αυτού με τα αισχρότερα λόγια.

Για μας όμως, για την Εκκλησία, ο σταυρός είναι κατ’ αρχάς Ιερό σύμβολο. Έτσι, όπως το νόμισμα έχει δυο όψεις, έτσι και ο σταυρός. Μπορεί αρχικά να ήταν όργανο αισχύνης και καταδίκης, αλλά από την ώρα που ανέβηκε σ’ αυτόν ο Υιός και Λόγος του Θεού, από την ώρα που θυσιάστηκε στο σταυρό ο Χριστός προσέφερε στον άνθρωπο την ελευθερία από τα πάθη και την δυνατότητα να μπει στον παράδεισο. Πάνω στο σταυρό ο Χριστός διέρρηξε το χειρόγραφο των αμαρτιών μας. (Κολ. 2, 14) και θανατώθηκε η έχθρα μεταξύ ημών και του Θεού (Εφεσ. 2, 16).Τιμώντας τον σταυρό του Κυρίου, ουσιαστικά τιμούμε τον Εσταυρωμένο. Και η τιμή αυτή συμφωνεί με τα ακόλουθα χωρία της Γραφής: « Ο δε (Κύριος) είπε, Μη εγγίσης ώδε. Λύσον το υπόδημα εκ των ποδών σου. Ο γαρ τόπος, εν ώ συ έστηκας, γη αγία εστί» (Εξόδ. 3,5, Παράβαλε Ιησού του Ναυή 5, 15) Αναφέρουμε το χωρίο αυτό της Παλαιάς Διαθήκης για να πούμε στους ευσεβείς χριστιανούς μας ότι αν ο Θεός λέει στον Μωϋσή να σέβεται τον τόπο όπου ήταν ο Θεός, πόσο μάλλον εμείς οι πιστοί οφείλουμε τιμή και σεβασμό στον σταυρό του Κυρίου.

Ο σταυρός, ακόμα πρέπει να προσκυνείται γιατί έγινε το όπλο εναντίον του διαβόλου. Έτσι όταν προσκυνούμε τον σταυρό, δεν είμαστε ειδωλολάτρες, κατά τα λεγόμενα των χιλιαστών, αλλά η προσκύνησίς μας διαβαίνει στον ίδιο το Χριστό.

Η Θεοτόκος για μας τους ορθοδόξους αποτελεί μετά το Χριστό το πιο αγαπητό μας πρόσωπο, είναι η Μάνα μας που μας έφερε από τον ουρανό στη γη το Σωτήρα Χριστό. Για μας η Θεοτόκος είναι αξία της μεγαλυτέρας τιμής. Οι χιλιαστές, όμως, ούτε την Παναγία τιμούν. Κι όχι μόνο αυτό, ομιλούν με τα χειρότερα λόγια για την Παναγία μας. Δεν παραδέχονται ότι ήτο αειπάρθενος αλλά ισχυρίζονται ότι με τον Ιωσήφ είχε φέρει στον κόσμο κι άλλα παιδιά. Αυτό, εκτός από μεγάλη βλασφημία, αποτελεί και μεγάλο ψέμα. Κι αυτό γιατί τα παιδιά του Ιωσήφ από προηγούμενο γάμο δεν είναι δυνατόν να έγιναν από την Παναγία. Άλλωστε η Γραφή λέει σχετικά με την Γέννηση του Χριστού ότι η Θεοτόκος έφερε μόνο τον Ιησού, κι Αυτόν «εκ Πνεύματος αγίου». «Έτεκε τον Υιόν αυτής τον πρωτότοκον» (Ματθ. 1,25) λέει το Ευαγγέλιο που διαβάζουμε τα Χριστούγεννα.

Αρχιμ. Κοσμάς Λαμπρινός
www.enoriaka.gr

Όχι στις προσκολλήσεις [Μητροπολίτου πρ. Πειραιώς Καλλινίκου Καρούσου]

 

Η  αποφυγή προσκολλήσεων είναι απαραίτητη όχι μόνο μέσα στα Μοναστήρια και τις μοναστικές Αδελφότητες, αλλά και για τους λαϊκούς πιστούς.

Υπάρχουν πνευματικοί οι οποίοι, ενώ είναι αρκετά ευσεβείς, όμως καλλιεργούν μία πολύ ισχυρή εξάρτηση από τον εαυτό τους και υποθάλπουν μία προσκόλληση στον εαυτό τους. Αυτό είναι πέρα για πέρα αρρωστημένο . Συνήθως δεν το καταλαβαίνουν και όταν τους το υποδείξει κανείς, διαμαρτύρονται και εξανίστανται.

Ο πνευματικός εξαφανίζει τον εαυτό του και βάζει στον εξομολογούμενο Χριστό και μόνο Χριστό. Μέλημά του είναι η διακονία του Χριστού . Δεν ευχαριστιέται με τη φράση: « τα πνευματικά μου τέκνα…» , αλλά «τα τέκνα του Θεού». Είναι δούλος του Θεού ο πνευματικός και όχι το αφεντικό. Αυτή η φράση , που συχνά ακούγεται: « τα πνευματικά μου παιδιά», είναι πολύ επικίνδυνη. Μερικές φορές μυρίζει και αρκετό εγωισμό. Δε φτιάχνουμε δικά μας παιδιά, αλλά παιδιά του Θεού. Αυτό βέβαια είναι αφάνταστα λεπτό θέμα και δυσδιάκριτο. Ας προσπαθούμε, όσοι έχουμε τη χάρη της πνευματικής πατρότητας, να βιώνουμε πολλή ταπείνωση,  για να μπορούμε να διακρίνουμε τις λεπτές αυτές ισορροπίες.

Ο εξομολογούμενος βέβαια θα τρέφει αγάπη και σεβασμό προς τον πνευματικό του πατέρα. Θα εκδηλώνει υπακοή ελεύθερα και αβίαστα, αλλά θα προσέχει πάντα να μην έχει προσκόλληση, που βλάπτει την πνευματική ζωή.

Η καρδιά πρέπει να είναι πάντα στραμμένη στο Θεό. Ν’ αγαπά το Θεό και να υπηρετεί το Θεό. Οι αρρωστημένες εκείνες καταστάσεις που αγαπά περισσότερο τον πνευματικό του από τον Θεό είναι τελείως απαράδεχτες. Έχω ζήσει τέτοιες αρρωστημένες καταστάσεις στην ποιμαντορική μου διακονία και έχω πικρή πείρα.

Με επισκέφθηκε κάποτε στο γραφείο μου στον Πειραιά μια ομάδα φοιτητών και φοιτητριών δεκαπέντε περίπου ατόμων. Φαίνονταν πολύ καλά παιδιά , με πολλή ευσέβεια και σεμνότητα. Μου είπαν κάποιο πρόβλημα που είχε τότε ο πνευματικός τους πατέρας με την Ιερά Σύνοδο. Και τα φαινομενικά καλά αυτά παιδιά μου είπαν με ένα στόμα και οι δεκαπέντε: « Εάν τιμωρηθεί απ’ την Ιερά Σύνοδο ο πνευματικός μας πατέρας , θα φύγουμε όλοι και θα πάμε μαζί του στους Παλαιοημερολογίτες». Τους είπα με αγάπη ότι μιας τέτοια σκέψη είναι τελείως λανθασμένη και εκτός ορίων του πνεύματος του Χριστού. Όμως τα παιδιά αυτά, που όντως είχαν πολλή ευσέβεια μέσα τους και φαίνονταν καλοί χριστιανοί, όταν μετά δύο μήνες τιμωρήθηκε από την Ιερά Σύνοδο ο πνευματικός τους πατέρας, έφυγαν όλοι μαζί του και πήγαν στους παλαιοημερολογίτες. Αυτές είναι θλιβερές καταστάσεις, που δεν είναι όμως σπάνιες στον ελλαδικό χώρο.

Κρύβει πολλά μυστικά η πνευματική πατρότητα . Ενώ είναι δωρεά του Θεού, σε εξομολόγους όμως που δεν έχουν οι ίδιοι αναγεννηθεί πνευματικά, επειδή υπάρχει μέσα τους κρυφή ή φανερή εγωπάθεια, δημιουργούνται πολλές αρρωστημένες καταστάσεις που εξ αιτίας τους έχει κλαύσει όχι λίγες φορές η Εκκλησία.

Θέλω να κλείσω τις φτωχές αυτές πρακτικές σκέψεις γύρω από τη σωστή εξομολόγηση με μία παρατήρηση. Κάθε πιστός πρέπει να έχει τον πνευματικό του, χωρίς όμως  προσκολλήσεις , όπως αναφέραμε προηγούμενα. Ο πιστός που ζει με αγώνα πνευματικό και προσπαθεί και προσέχει στη ζωή του, συνήθως κάνει μικροσφάλματα . Έτσι στον πνευματικό θα πηγαίνει κατά αραιά διαστήματα, ανάλογα με τις πνευματικές ανάγκες που έχει. Τα μικροσφάλματα συγχωρούνται με την μετάνοια και την προσευχή, καθώς σημειώσαμε στο οικείο κεφάλαιο. Αναγκαίο είναι όμως κάθε δύο ή τρεις μήνες ο πιστός να προσέρχεται στον πνευματικό του, να εξομολογείται με ειλικρίνεια, απλότητα και ειλικρινή μετάνοια τα τυχόν σφάλματα που παρατηρεί στον εαυτό του και θα ειρηνεύει. Απαρίθμηση πόσες φορές θυμώσαμε και πόσες φορές μιλήσαμε απότομα στον αδελφό μας, δε χρειάζεται. Απλά χρειάζεται εκδήλωση μετάνοιας, περιληπτική αναφορά των σφαλμάτων και εκζήτηση του ελέους του Θεού. Ούτε χρειάζεται προσπάθεια να βρούμε οπωσδήποτε σφάλματα και να πούμε στον πνευματικό. Ούτε αποσιώπηση και συγκάλυψη των σφαλμάτων, που δημιουργούν τύψεις συνειδήσεως.

Η συνήθεια που έχουν μερικοί να θέλουν τον πνευματικό «στην τσέπη» δεν είναι σωστή. Αυτό πρέπει να το προσέξουν ιδιαίτερα οι γυναίκες . Αυτές πολλές φορές αρέσκονται να πηγαίνουν κάθε δέκα ημέρες στον πνευματικό. Κάτι τέτοιο ούτε οι πνευματικοί πρέπει να δέχονται, ούτε οι εξομολογούμενοι να διαπράττουν.

Βέβαια εάν- Θεός φυλάξοι- συμβεί σοβαρό παράπτωμα , τότε χρειάζεται αμέσως προσφυγή στο μυστήριο της ιερής Εξομολόγησης και απαραίτητο στοιχείο γνήσιας «εν Χριστώ» πνευματικής ζωής, αρκεί όμως να γίνεται σωστά.

Από το βιβλίο: “Μητροπολίτου πρ. Πειραιώς
Καλλινίκου Καρούσου
Η «εν Χριστώ»
Πνευματική ζωή
Εκδόσεις Χρυσοπηγή
Αθήνα 2010

Το πρόβλημα των λογισμών [ Βενέδικτου Ιερομονάχου Αγιορείτου]

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ανάμεσα στα προβλήματα πού αντιμετωπίζει ο άνθρωπος πού προσεύχεται, είναι και το πρόβλημα των λογισμών.

Το βιβλιαράκι αυτό δεν αποτελεί μία εμπεριστατωμένη μελέτη στο σοβαρό αυτό θέμα των λογισμών είναι μία ομιλία πού έχει γίνει πριν από αρκετό καιρό. Εδώ παρουσιάζεται αρκετά βελτιωμένη χωρίς να έχει χάσει την αρχική της μορφή ως ομιλίας. Και επειδή πολλοί είναι αυτοί πού παλεύουν με τους αισχρούς λογισμούς και περισσότεροι αυτοί πού "τα χάνουν", καταβάλλεται μία προσπάθεια να καταλάβη ο χριστιανός πού αγωνίζεται τι είναι οι λογισμοί, από που προέρχονται, ποια τα αποτελέσματα τους και πώς αντιμετωπίζονται.
Αν από την μικρή αυτή εργασία κάποιος ωφεληθή, ας προσεύχεται για εκείνους πού κοπίασαν. Β. Ί.

1. Ο σκληρός πόλεμος

Πολλές φορές έχει λεχθή ότι η προσευχή γι' αυτόν πού προσεύχεται είναι μία πράξις δυναμική, ωφέλιμη και θεάρεστη.

Το πραγματικό αυτό γεγονός ερεθίζει τον διάβολο και τον κάνει να αντιμάχεται τον προσευχόμενο.

Έτσι ο πιστός επιθυμώντας την ένωση του με τον Θεό, συναντά δαιμονικά εμπόδια οργανωμένα σε σύστημα και με φοβερά προγραμματισμένη επίθεσι. Εξ αίτιας αυτής της προγραμματισμένης επιθέσεως ή προσευχή γίνεται μία κοπιαστική πράξις και προξενεί κόπο μεγαλύτερο από οποιαδήποτε άλλη εργασία. Γι αυτό και τονίζει κάποιος από τους πατέρες της ερήμου: "Ουκ εστίν έτερος κάματος ως το εύξασθαι τω Θεώ΄ το εύξασθαι έως εσχάτης αναπνοής αγώνος χρήζει δηλαδή, δεν υπάρχει μεγαλύτερος κόπος από το να προσεύχεται κάποιος στον Θεό. Το να προσεύχεται κάποιος μέχρι την τελευταία του αναπνοή, χρειάζεται αγώνα.

Δεν είναι μόνον η προσευχή πού κουράζει. Είναι κυρίως ο σκληρός και αδυσώπητος πόλεμος των δαιμόνων πού την κάνει περισσότερο κοπιαστική. Το μίσος, λοιπόν, των δαιμόνων εναντίον εκείνων πού προσεύχονται είναι δεδομένο. Υπάρχει πόλεμος των πονηρών δαιμόνων εναντίον τους σε δύο μορφές: στην ορατή και στην αόρατη, για αρχαρίους και τελείους. Στους αρχαρίους πολλές φορές χρησιμοποιεί και τον ορατό πόλεμο. Χρησιμοποιεί ήχο, αντικείμενα, προξενεί θορύβους για να μπόρεση να τους απόσπαση από την προσευχή. Αρχαρίους, όμως, και τελείους, πολεμά κυρίως με τους λογισμούς.

Έναν σκληρό, λοιπόν, αγώνα έχει αναλάβει οποίος έχει αρχίσει τον αγώνα εναντίον των λογισμών. Διότι οι λογισμοί είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στον άνθρωπο για την πνευματική του κατάρτισι και τελείωσι. Και η τελείωσις αυτή δεν επιτυγχάνεται αλλιώς, παρά μόνον με την συνεχή επίκληση του ονόματος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Και μάλιστα τόσο συχνή πρέπει να είναι ώστε, όπως τονίζει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, "προτιμότερο είναι να μνημονεύη κανείς τον Θεό, παρά να αναπνέη".

Υπάρχει, όμως, ο εσωτερικός αυτός πόλεμος. Κανένας πόλεμος δεν είναι τόσο άγριος, όσο ένας παράλογος λογισμός, πού φωλιάζει στην ψυχή μας. Όλα, όσα προέρχονται από μέσα μας, είναι βαρύτερα από εκείνα πού μας προσβάλλουν από έξω. Το σκουλήκι, πού γεννιέται μέσα στο ξύλο, τρώει περισσότερο την ψύχα του ξύλου. Οι αρρώστιες, πού γεννιώνται από μέσα μας, είναι ύπουλες και προξενούν μεγαλύτερη καταστροφή από αυτήν πού προκαλούν τα εξωτερικά αίτια. Και τα κράτη δεν τα διέλυσαν τόσο οι εξωτερικοί εχθροί, όσο οι εσωτερικοί.

Έτσι, λοιπόν, και την ψυχή δεν μπορούν να την καταστρέψουν τόσο τα μηχανήματα πού έρχονται από έξω, όσο τα νοσήματα πού φυτρώνουν μέσα μας, δηλαδή, οι αισχροί και οι βλάσφημοι λογισμοί.

2. Οι λογισμοί και η προέλευσή τους

Τι είναι οι λογισμοί και από που προέρχονται; Όταν λέμε λογισμούς, δεν εννοούμε απλώς τις σκέψεις, αλλά τις εικόνες και τις παραστάσεις κάτω από τις όποιες υπάρχουν κάθε φορά και οι κατάλληλες σκέψεις. Οι εικόνες, λοιπόν, μαζί με τις σκέψεις λέγονται λογισμοί.

Πρώτη και κύρια αιτία των λογισμών στον άνθρωπο είναι το προπατορικό αμάρτημα. Μέχρι τότε ο νους του ανθρώπου ήταν "ενοειδής", δηλαδή, δεν διεσπάτο σε άλλα πράγματα εκτός από τον Θεό. Από τη στιγμή του προπατορικού αμαρτήματος άρχισε να δουλεύη ο λογισμός της αμφισβητήσεως και στη συνέχεια όλοι οι άλλοι λογισμοί.

Δεύτερη αιτία πού που προκαλεί τους λογισμούς στον άνθρωπο είναι τα αισθητήρια όργανα, όταν αυτά δεν κυβερνούνται από τον ηγεμόνα νου. Ιδιαίτερα η ακοή και η όραση. Σήμερα, μάλιστα, λόγω της τεχνολογίας οι αισθήσεις δέχονται πολύ περισσότερα ερεθίσματα από ό,τι παλαιότερα. Γι' αυτό και ο αγώνας με τους λογισμούς είναι πιο έντονος.

Τρίτη αιτία είναι τα πάθη τα οποία υπάρχουν στον άνθρωπο. Από αυτά οι δαίμονες "λαμβάνουσι τάς αφορμάς του κινείν εν ημίν τους εμπαθείς λογισμούς". Δηλαδή, από αυτά παίρνουν αφορμή οι δαίμονες, για να κινήσουν εναντίον μας τους κακούς λογισμούς.

Τέταρτη και βασικώτερη αίτια είναι οι δαίμονες. Τονίζει χαρακτηριστικά ο άγ. Γρηγόριος ο Σιναΐτης: "Οι λογισμοί λόγοι των δαιμόνων εισί και των παθών πρόδρομοι" δηλαδή, οι λογισμοί είναι λόγια των δαιμόνων και πρόδρομοι των παθών.

Ακόμη, τονίζει ο άγ. Ισαάκ ο Σύρος, λογισμούς δημιουργεί και "το φυσικόν θέλημα" πού υπάρχει μέσα μας, αλλά και οι κλίσεις, οι ροπές πού έχει ή ψυχή μας.

Ιδιαίτερα ο πόλεμος αυτός είναι έντονος στους μοναχούς, οι όποιοι πολλές φορές, έρχονται με τον δαίμονα σε πάλη σώμα προς σώμα κατά την έφοδο των πονηρών λογισμών. Γι΄ αυτό και τονίζει ο αγ. Μάξιμος ο Ομολογητής, ότι ο πόλεμος αυτός είναι πολύ πιο δύσκολος από τον αισθητό πόλεμο "του δια των πραγμάτων πολέμου εστί χαλεπώτερος".

Ακόμη πονηροί λογισμοί μπορεί να παρουσιασθούν και από την κρασί του σώματος, αλλά και από την καθημερινή δίαιτα, καθώς και από τις κινήσεις της ίδιας της σάρκας.

Από τις παραπάνω αιτίες προέρχονται οι αισχροί λογισμοί.

3. Πορεία προς τη χώρα της αμαρτίας

Η αμαρτία εξωτερικά μπορεί να φαίνεται ένα απλό γεγονός, όπως και ένα τροχαίο ατύχημα ή κάποιο άλλο γεγονός. Για την διάπραξι, όμως, του γεγονότος αυτού έχουν προηγηθεί αλλεπάλληλες διεργασίας. Για να γίνη ένας φόνος π.χ. έχουν προηγηθεί στον ανθρώπινο νου χιλιάδες σκέψεις και σχέδια. Ό ανθρώπινος νους μέχρι να φθάση στην διάπραξι του φόνου είχε γίνει ολόκληρο στρατηγείο.

Έτσι συμβαίνει και με την διάπραξι της οποιασδήποτε αμαρτίας. Στο εργαστήρι πού λέγεται ανθρώπινος νους, έχει προηγηθή ολόκληρη μελέτη και επιχείρησα, χωρίς, μάλιστα να το αντιληφθή κανένας!

Και η αρχή ξεκίνησε με έναν απλό λογισμό...

Ας προχωρήσουμε, όμως, στον δρόμο για τη χώρα της αμαρτίας μετά την προσβολή ενός απλού λογισμού.

Το να πέραση απλώς από το νου μας μία απλή σκέψις ή μία εικόνα δεν ευθυνόμαστε γι' αυτό, ούτε και είναι δύσκολο να την αντιμετωπίσουμε. Από τη στιγμή, όμως, πού θα ανοίξουμε την πόρτα στη σκέψι αύτη και αρχίσουμε να συζητούμε, να σκεπτόμαστε το λογισμό αυτό, τότε ο λογισμός παίρνει μέρος μέσα μας και γίνεται ένας κυρίαρχος λογισμός. Ό λογισμός είναι κυρίως η πορεία προς την αμαρτία.

Ας παρακολουθήσουμε για λίγο αυτήν την πορεία, πού είναι για μας ο,τι η πορεία και η εξέλιξις της νόσου στο ανθρώπινο σώμα. Και όπως, για να φθάση κάποιος στο νοσοκομείο, όπως αναφέραμε παραπάνω, έχουν προηγηθή διάφορες άλλες μεταβολές στον ανθρώπινο οργανισμό, έτσι και για να φθάση κάποιος στην διάπραξι της αμαρτίας, προηγήθηκε ένας μεγάλος πόλεμος, ένα πλήθος από μεταβολές στο εργαστήρι αυτό, πού λέγεται ανθρώπινος νους. Και όπως για τον τοκετό ενός παιδιού έχει προηγηθή ολόκληρη διεργασία, από την σύλληψι μέχρι την πολύμηνη κυοφορία, έτσι και για την αμαρτία προηγείται ένας πολύπλοκος μηχανισμός: ή σύλληψις των λογισμών, ή κυοφορία της αμαρτίας και ο τοκετός της.

Ο άγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης θεωρεί ότι ο λογισμός είναι ή αρχή, το κέντρο, η ρίζα από όπου αναφύονται ο κορμός, τα κλαδιά και ολόκληρο το δένδρο της αμαρτίας.

Το κακό αρχίζει από τον πρώτο λογισμό και στη συνέχεια επιτείνεται. Όταν κάποιος ρίξη μία πέτρα μέσα στο πηγάδι, ο κυματισμός από την πτώσι της δημιουργεί στην αρχή ένα μικρό κύκλο, ο μικρός κύκλος στη συνέχεια δημιουργεί άλλον μεγαλύτερο, εκείνος μεγαλύτερο, μέχρι πού το κύμα φθάση στα τοιχώματα.

Έτσι γίνεται και με την αμαρτία. Πριν από την εκτέλεσί της προηγούνται αλλεπάλληλοι μηχανισμοί και διεργασίες, πού ο ένας ακολουθεί τον άλλον.

4. Τα στάδια της αμαρτίας

Έτσι μπορούμε να διακρίνουμε τρία στάδια για την πορεία προς τη χώρα της αμαρτίας:

  • την προσβολή
  • τη συγκατάθεσι και
  • την αιχμαλωσία.

Πώς λειτουργεί ο μηχανισμός αυτός; Λειτουργεί ως έξης: Κάποιος πονηρός λογισμός (κενοδοξίας, φιλαργυρίας, κατακρίσεως, κ.λ.π.) εισέρχεται στο νου του ανθρώπου. Ό πειρασμός εργάζεται με την φαντασία. Παρουσιάζει την υπόθεση όσο πιο ελκυστική μπορεί. Έτσι η προσβολή γίνεται πιο ελκυστική και δυνατή.

Μέχρι το σημείο αυτό ο άνθρωπος είναι ανεύθυνος. Είναι το πρώτο στάδιο, μία προσβολή, μία επίθεσις του εχθρού ή πιο άπλα το κτύπημα της πόρτας. Η κατάστασις είναι φυσιολογική. Είναι αδύνατον να ύπαρξη άνθρωπος, πού να μην δεχθή την προσβολή. Ο όσιος Εφραίμ ο Σύρος έλεγε ότι όπως μέσα στον κήπο κατά φυσιολογικό τρόπο φυτρώνει μαζί με τα φυτά και η αγριάδα ή όπως τα νησιά κτυπιούνται γύρω - γύρω από τα κύματα, έτσι και ο άνθρωπος οπωσδήποτε θα έλθη σε επαφή με τις προσβολές των λογισμών.

Το εφάμαρτο στάδιο αρχίζει από εδώ και πέρα. Αρχή του αγώνος είναι η προσβολή. Αν ο άνθρωπος την απομακρύνη από το νου του χωρίς καθόλου να την περιεργασθή, τότε σώζεται και απαλλάσσεται από τις άθλιες συνέπειες πού ακολουθούν. Αν, όμως, δεχθή τη συζήτησι με τον πονηρό λογισμό, ανοίγει την πόρτα στον πονηρό λογισμό πού προηγουμένως απλώς του χτύπησε την πόρτα, δημιουργεί τη φιλία και τότε πια φθάνει στη συγκατάθεσι για την αμαρτία, πού είναι το δεύτερο στάδιο για την εκτέλεσι της αμαρτίας.

Ο άνθρωπος τώρα με πρωταγωνιστή τον εαυτό του, στα άδυτα της ψυχής του επιτελεί την αμαρτία: κατακρίνει, βλασφημεί, πορνεύει, μοιχεύει, διαπράττει φόνους και αμέτρητα εγκλήματα και κάνει οτιδήποτε μπορεί να φαντασθή o ανθρώπινος νους.

Δεν μένει τίποτε άλλο κατόπιν, παρά το τρίτο στάδιο της αμαρτίας, πού είναι η ενεργός διάπραξί της από τον άνθρωπο, πού προηγουμένως ο νους του έγινε αιχμάλωτος του λογισμού και δεν τον ορίζει πλέον, αλλά ορίζεται.

Έτσι ο λογισμός, πού ξεκίνησε με ένα απλό κτύπημα της πόρτας, την προσβολή, προχώρησε στο άνοιγμα της πόρτας, τη συγκατάθεσι, τελικά δεν μπόρεσε να νικήση και κατέληξε στην διάπραξί της αμαρτίας. Αυτή είναι η πορεία προς την αμαρτία, πού αρχίζει με έναν απλό λογισμό.

5. Τα πάθη πηγή τον πονηρών λογισμών.

Μέχρι να πεθάνη ο άνθρωπος και όσο ή ψυχή του βρίσκεται στο σώμα αυτό, είναι αδύνατο να μην έχη λογισμούς και πόλεμο.
Βασική αίτια των λογισμών είναι ο πόλεμος του διαβόλου. Οι πιο πολλοί λογισμοί είναι διαβολικοί. Ό σκοπός του διαβόλου είναι να ρίξη τον άνθρωπο στην αμαρτία, είτε με τη σκέψι, είτε με την πράξι. Ό άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος ονομάζει πνευματική μοιχεία τη συγκατάθεσι στους πονηρούς λογισμούς. Γι' αυτό και λέγει: "Φυλάττειν τοιγαρούν δει την ψυχήν, ότι νύμφη Χριστού εστί" δηλαδή, πρέπει κάποιος να διατηρή καθαρή την ψυχή του, διότι είναι νύφη του Χρίστου.

Τις περισσότερες φορές οι λογισμοί μοιάζουν με ένα "ποτάμιον ρεύμα", μπροστά στο όποιο πολλές φορές ο άνθρωπος πανικοβάλλεται. Γι΄ αυτό οι δαίμονες πρώτα μας πολεμούν με τους λογισμούς και κατόπιν με τα πράγματα. Αν υποχωρήσουμε σε αυτούς, τότε σιγά - σιγά μας σπρώχνουν στην αμαρτία με την πράξι.

Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός μας λέγει ότι οι κυριώτεροι λογισμοί της κακίας είναι οκτώ. Ας τους απαριθμήσουμε: α) της γαστριμαργίας, β) της πορνείας, γ) της φιλαργυρίας, δ) της οργής, ε) της λύπης, στ) της ακηδίας, ζ) της κενοδοξίας και η) της υπερηφάνειας.

Κάποιος άλλος θα μας πη ότι το βασικώτερο πάθος στον άνθρωπο από το όποιο προέρχονται όλα τα άλλα πάθη είναι η φιλαυτία. Και φιλαυτία είναι η παράλογος αγάπη και φροντίδα του εαυτού μας. Αυτό είναι και το πάθος του σημερινού ανθρώπου. Από την φιλαυτία προέρχονται οι τρεις κυριώτεροι λογισμοί: της γαστριμαργίας, της κενοδοξίας και της υπερηφάνειας. Από τους τρεις αυτούς λογισμούς προέρχονται όλοι οι άλλοι.

6. Κατηγορίες των λογισμών

Τα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω αφορούν τους πονηρούς λογισμούς. Έκτος, όμως, από αυτούς υπάρχουν και οι αγαθοί λογισμοί και οι μάταιοι η ανθρώπινοι λογισμοί. Οι αγαθοί λογισμοί προέρχονται από τον Θεό. Πώς θα τους διακρίνουμε από τους πονηρούς λογισμούς;

Κάποιος αδελφός ρώτησε τον Αββά Βαρσανούφιο για το θέμα αυτό και έλαβε την έξης απάντησι "Όταν ευρίσκης χαράν εν τω πράγματι και θλίψιν αντιστήκουσαν, μάθε ότι από Θεού εισί. Οι δε των δαιμόνων τεταραγμένοι και λύπης μεμεστωμένοι εισί". Οι λογισμοί πού προέρχονται από τον Θεό προξενούν στον άνθρωπο μία εσωτερική ειρήνη και χαρά. Αντίθετα οι λογισμοί, πού προέρχονται από τον διάβολο, είναι γεμάτοι από ταραχή και λύπη.

7. Αρχή του πόλεμου οι λογισμοί

Γενικά, όπως αναφέρθηκα και παραπάνω, οι λογισμοί είναι αρχή του πολέμου του διαβόλου εναντίον μας. Και ο πόλεμος αρχίζει με την προσβολή του λογισμού, προχωρεί στη συγκατάθεσι και τελειώνει με την διάπραξι της αμαρτίας.

Αυτή είναι η πορεία και η εξέλιξις των λογισμών πού προέρχονται κυρίως από τον διάβολο και από τον άνθρωπο.

8. Ή δαιμονική πανουργία

Ας δούμε, λοιπόν, πώς προσβάλλεται ο άνθρωπος από τους λογισμούς, ή ποιόν τρόπο χρησιμοποιούν οι δαίμονες για να μας προσβάλλουν με τους λογισμούς.

Η πανουργία των δαιμόνων, πού θέλουν να σπείρουν μέσα μας χίλιους δυο ακάθαρτους λογισμούς, είναι απερίγραπτη. Ό διάβολος εκμεταλλεύεται και το πιο ασήμαντο γεγονός της ζωής μας, ή την πιο απίθανη περίπτωσι, ή εφευρίσκει τον πιο παράξενο τρόπο για να μας μολύνη.

Πρώτα άπ' όλα, πριν μας ρίξουν στην αμαρτία, μας βάζουν λογισμούς ότι ο Θεός είναι φιλάνθρωπος, ενώ μετά την αμαρτία μας βομβαρδίζουν με τις σκέψεις ότι ο Θεός είναι απότομος και σκληρός, για να μας φέρουν στην απελπισία. "Προ μεν του πτώματος φιλάνθρωπον λέγουσιν είναι τον Θεόν, μετά δε το πτώμα απότομον και σκληρόν"

9. Οι βλάσφημοι λογισμσμοί

Κατόπιν προσπαθούν να μας μολύνουν τις ιερές στιγμές, όπως της προσευχής, της Θείας Ευχαριστίας, ή μας βάζουν λογισμούς βλασφημίας κατά του Θεού.

Αυτός λοιπόν, ο παμμίαρος, αγαπάει πολλές φορές την ώρα των αγίων Συνάξεων και μάλιστα την φρικτή ώρα των Θείων Μυστηρίων (της Θείας Ευχαριστίας), να βλάσφημη τον Κύριο και τα τελούμενα άγια. Δηλαδή, την ώρα πού τελείται το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, ο Σατανάς έρχεται και μας βάζει διάφορες βλάσφημες σκέψεις. Ότι τάχα δεν είναι Σώμα και Αίμα Χρίστου, ότι δεν είναι τίποτε αυτό πού παίρνουμε ή ακόμη πιο άσεμνους και αισχρούς λογισμούς, πού διστάζει κανείς και να τους αναφέρη.

Ό άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης αναφέρει ότι ένας Μοναχός επολεμείτο από τους λογισμούς αυτούς δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια. Κανένας λογισμός δεν είναι τόσο δύσκολος στην εξαγόρευσί του, όσο ο λογισμός αυτός της βλασφημίας, ο όποιος μπορεί να οδήγηση τον άνθρωπο και στην απελπισία.

Αυτόν τον πόλεμο είχε και ο αββάς Παμβώ και "παρακαλώντας τον Θεόν δια τούτο ήκουσεν θείαν φωνήν οπού του έλεγεν: Παμβώ, Παμβώ, μη αθύμει επί αλλότρια αμαρτία, αλλά περί των σων φρόντισον πράξεων". Δηλαδή, Παμβώ, μη στενοχωριέσαι για ξένες αμαρτίες, αλλά φρόντισε για τις δικές σου πράξεις.
Αυτοί οι βλάσφημοι και αισχροί λογισμοί πολέμησαν και άλλους μεγάλους και δίκαιους άνδρες, όπως τον άγιο Μελέτιο τον Ομολογητή. Ακόμη και άλλους ομολογητάς και μάρτυρας. Και το βεβαιώνουν αυτό οι άγιοι Πέτρος Αλεξανδρείας και ο ομολογητής Παφνούτιος. Εδιηγείτο ο άγιος Πέτρος Αλεξανδρείας, ότι "εν τω καιρώ της ομολογίας μου, ήνίκα βασάνοις διαφόροις το σώμα μου κατεξέετο και πυρί κατεδαπανάτο, ο δαίμων ενδοθέν μοι λογισμούς βλασφημίας κατά του Θεού εφέγγετο". Δηλαδή' Οταν ομολογούσα την πίστι μου στο Χριστό στο δικαστήριο και με διάφορους βασανιστικούς τρόπους έγδερναν το σώμα μου και το έκαιγαν με την φωτιά, από μέσα μου ο δαίμονας βλασφημούσε τον Θεό.

Βέβαια, τονίζει ο άγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης, οι λογισμοί αυτοί προέρχονται κυρίως από την κατάκρισι, την υπερηφάνεια και από το φθόνο των δαιμόνων. Γι΄ αυτό και το καλλίτερο όπλο εναντίον τους είναι η ταπείνωσις και η αυτομεμψία.

10. Ο ορμαθός των λογισμών

Αναφέρεται στην Κλίμακα του άγ. Ιωάννου του Σιναΐτου τα έξης: "Ας παρατηρήσουμε και θα δούμε ότι την ώρα πού χτυπάει η πνευματική σάλπιγγα και συναθροίζονται ορατά οι αδελφοί στο ναό, αοράτως και οι εχθροί. Άλλοι την ώρα που σηκωνόμαστε να πάμε στην Εκκλησία, μας προτρέπουν να ξανακοιμηθούμε. Κάθησε, λέγουν, μέχρι να συμπληρωθούν οι προοιμιακοί ύμνοι και μετά πήγαινε στην Εκκλησία. Άλλοι πάλι ενώ είμαστε στην προσευχή μας φέρνουν ύπνο, άλλοι μας κάνουν να πεινάμε, άλλοι μας προτρέπουν να ακουμπήσουμε στον τοίχο σαν δήθεν κουρασμένοι, και άλλοι μας προκαλούν χασμουρητά. Άλλοι μας θυμίζουν τα γραμμάτια και τα συμβόλαια και τους τραπεζικούς τόκους. Και έτσι αντί να φύγουμε από την Εκκλησία ωφελημένοι, φεύγουμε ζημιωμένοι, χωρίς να έχουμε ακούσει και τα πλέον στοιχειώδη. Και ενώ πολλές φορές την ώρα, πού είμαστε στην προσευχή, ο νους μας είναι γεμάτος από απρεπείς σκέψεις, μόλις τελειώσει η προσευχή, όλα εξαφανίζονται

Γνωρίζει ο διάβολος την ωφέλεια πού προέρχεται από την προσευχή και γι' αυτό προσπαθεί να την μολύνη.

Ακόμη κι αν νικήσουμε τον δαίμονα σε πολλά αγωνίσματα, μας βάζει λογισμούς υπερηφάνειας με άλλη μορφή' ότι δήθεν προκόψαμε στην αρετή, αφού για παράδειγμα, εξαφανίσθηκαν όλοι οι πορνικοί λογισμοί.

Η σκέψις αυτή, το ότι νικήσαμε, μοιάζει με ένα φίδι πού είναι κρυμμένο μέσα στην κοπριά της υπερηφάνειας. Μέσα στο βάθος της καρδιάς μας υπάρχει πονηρός λογισμός.

Υπάρχουν δαίμονες πού μολύνουν την ψυχή μας μόλις πέσουμε για ύπνο και υπάρχουν άλλοι πού μολύνουν την πρώτη μας σκέψι, μόλις, δηλαδή, σηκωθούμε από τον ύπνο. Ο διάβολος δεν χάνει ευκαιρία να μη μας πολεμήση.
Άλλοτε μας βάζει λογισμούς εναντίον του πνευματικού μας πατρός, άλλοτε πάλι εξομολογούμαστε και μετά την εξομολόγησι μας μολύνει με την ενθύμησι των αμαρτιών πού εξωμολογηθήκαμε, για να μας φέρη σε απελπισία. Άλλοτε πάλι μας ρίχνει στην αμαρτία και κατόπιν μας βάζει λογισμούς να διδάξουμε και σε άλλους την αμαρτία.

Αυτοί, σε γενικές γραμμές, είναι οι λογισμοί τους οποίους δημιουργεί ο διάβολος.

Ας δούμε τώρα τους λογισμούς πού δημιουργούνται από τον ίδιο τον άνθρωπο. Ο νους του ανθρώπου είναι φιλομάκελλος. Δηλαδή, όπως το σκυλί πηγαίνει στο κρεοπωλείο για να αρπάξη κάποιο κομμάτι κρέας, ή όπως ένας φίλος του φαγητού, αρέσκεται συνέχεια να μιλάη γι' αυτά, έτσι είναι και ο νους του ανθρώπου. Τρέφεται πολλές φορές με απρεπείς και ακάθαρτες έννοιες.
Ένας μοναχός πού δεν έχει τίποτε και είναι ακτήμονας (και κατ' έπεκτασιν ένας Χριστιανός), στην προσευχή του δεν έχει ενοχλήσεις από τα υπάρχοντα του. Δεν έρχονται στο νου του την ώρα της προσευχής τα προβλήματα των πραγμάτων ή των κτημάτων. Ενώ ένας πού είναι φιλοκτήμονας, όταν προσεύχεται, έχει εικόνες υλικές, έχει λογισμούς υλικών πραγμάτων.

Ο άνθρωπος πού είναι ακρατής, δηλαδή κοιλιόδουλος, έχει σκέψεις και λογισμούς γεμάτους από ακάθαρτα είδωλα. Ό άγ. Ιωάννης της Κλίμακος φέρνει και ένα παράδειγμα. Όπως ακριβώς το πλήθος της κοπριάς γεννάει σκουλήκια, έτσι και το πλήθος των φαγητών γεννάει πτώσεις, πονηρούς λογισμούς και αισχρά όνειρα. Η γαστριμαργία είναι ο.τι το λάδι με την φωτιά για τους λογισμούς της πορνείας.

Γι' αυτό, πολύ σοφά ο αγ. Ιωάννης ο Σιναΐτης γράφοντας την Κλίμακα, μετά το λόγο για την γαστριμαργία, τοποθέτησε τον περί πορνείας λόγο. "Διότι νομίζω, λέγει, ότι αυτή είναι μητέρα εκείνης".

Από που, δηλαδή, προέρχονται οι πορνικοί λογισμοί; Εάν ένας άνθρωπος στη ζωή του καλοπερνάη και έχη όλες τις ανέσεις και δε σκληραγωγήται και δεν ασκήται καθόλου, τότε πολύ φυσικό είναι ο άνθρωπος αυτός να έχη λογισμούς πορνείας, οι όποιοι θα καταλήξουν σε πράξεις. Άλλοτε, πάλι, όταν έχη ελεύθερες τις αισθήσεις του ο άνθρωπος και δη κάποιο πρόσωπο ή ακουμπήση με το χέρι του κάποιον ή ακούση κάτι το αισχρό, τότε είναι σαν να έχη ανοίξει την πόρτα στους ακάθαρτους λογισμούς. Βέβαια σε αυτό βοηθάει και η φύσις του ανθρώπου πού ρέπει προς τους λογισμούς αυτούς.

Ακόμη και η παρακοή στις υποσχέσεις του Θεού γεννάει "αποθήκην λογισμών", δηλαδή ο νους του ανθρώπου γίνεται αποθήκη πονηρών λογισμών. Τους ίδιους λογισμούς δημιουργεί και η παρακοή στον πνευματικό μας πατέρα.
Πολλές φορές η περιέργεια του ανθρώπου να εξερεύνηση τα μυστήρια του Θεού δημιουργεί λογισμούς βλασφημίας και ακόμη ότι ο Θεός είναι άδικος και προσωπολήπτης. Σε άλλους δίνει οράσεις και θαύματα και σε άλλους δεν δίνει τίποτε.

11. Συνδυασμός λογισμών

Υπάρχουν, όμως, λογισμοί πού προέρχονται και από τον άνθρωπο και από τον διάβολο. Είναι συνδυασμός λογισμών.

Είδα, λέγει ο αγ. Ιωάννης της Κλίμακος. μερικούς να τρώνε απολαυστικά και να μην πολεμούνται αμέσως. Και άλλους να συνεσθίουν και να συναναστρέφωνται με γυναίκες και να μην έχουν την ώρα εκείνη κανένα πονηρό λογισμό. Την ώρα, όμως, πού νόμιζαν ότι βρίσκονται στο κελλί τους σε ειρήνη και ασφάλεια, έπαθαν ξαφνικά όλεθρο. Η φύσις τους έσπρωξε να τρώγουν και να πίνουν απολαυστικά και να κοιτάζουν ακόλαστα. Ο σατανάς το εκμεταλλεύθηκε και τους ερριξε στην αμαρτία.

Αυτοί είναι, σε γενικές γραμμές, οι λογισμοί πού προέρχονται από τον άνθρωπο και από τον διάβολο. Σε όλον αυτόν τον αγώνα υπάρχει μία κλίμακα.
Προσβολή, συνδυασμός, συγκατάθεσις, αιχμαλωσία. Προσβάλλει ο εχθρός τον άνθρωπο με έναν απλό λογισμό ή με μία εικόνα. Όταν τον δεχθή, τότε γίνεται συγκατάθεσις. Αρχίζει η συνομιλία με τον λογισμό. Από το σημείο αυτό αρχίζει ή ευθύνη του ανθρώπου. Κατόπιν συγκατατίθεται κανείς με ηδονή να πραγματοποίηση αυτό πού του υποβάλλει ο λογισμός και στο τέλος υποδουλώνεται και αιχμαλωτίζεται από το πάθος.

12. Αποτελέσματα των λογισμών

Όταν ο λογισμός χρονίση μέσα μας, γινόμαστε τότε δούλοι στην προσπάθεια. Προσπάθεια είναι Η προσκόλλησις του άνθρωπου στα κτιστά πράγματα και ή επιθυμία του να απόκτηση μόνον αυτά. Έτσι ο νους του ανθρώπου αποδεσμεύεται από την αιώνια τροφή. Και όταν ο νους του ανθρώπου απομακρυνθή εντελώς από τον Θεό, τότε "ή θηριώδης ή δαιμονιώδης γίνεται", δηλαδή, ή σαν θηρίο ή σαν δαίμονας γίνεται ο άνθρωπος, πράγμα το όποιο βλέπουμε να συμβαίνη στη σημερινή καταναλωτική κοινωνία. Ό λογισμός του ανθρώπου προσκολλήθηκε μόνο στη γη και δε σκέπτεται καθόλου τον ουρανό, με αποτέλεσμα την θηριοποίησι του ανθρώπου και την αποθέωσι της τέχνης σε οποιαδήποτε μορφή.

Ο άνθρωπος γίνεται ακρατής. Δεν μπορεί να εγκρατευθή. Όταν ο άνθρωπος δεν πολεμά το λογισμό του τότε γίνεται δούλος της αμαρτίας. "Ό κατά διάνοιαν προς την αμαρτίαν μη πολέμων μηδέ αντιλέγων. σωματικώς πράττει αυτήν".Οι λογισμοί μας σαπίζουν και μας συντρίβουν δημιουργώντας προβλήματα και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.Οι λογισμοί μιαίνουν, μολύνουν την ψυχή μας, την δηλητηριάζουν και την φαρμακώνουν. "Αυτή ή πάλη του πονηρού. Και μετά τούτων των βελών φαρμακεύει πάσαν ψυχήν", μας λέγει ο άγ. Ησύχιος ο πρεσβύτερος. Με την αποδοχή των λογισμών ο διάβολος αποκτά κυριαρχία και μπορεί να οδήγηση τον άνθρωπο ακόμη και στην αυτοκτονία, αφού ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντισταθή στη δύναμι του διαβόλου.

Ό ρυπαρός λογισμός καταχθονίζει την ψυχή, δηλαδή, ρίχνει κατά γης την ψυχή του ανθρώπου. Εκείνος πού αισθάνεται την συνεχή ενόχλησι των λογισμών και φλέγονται τα υπογάστρια της σαρκός, φανερώνει ότι βρίσκεται μακρυά από την ευωδία του Πνεύματος.

Χάνεται η παρρησία προς τον Θεό. Όταν ο νους γίνεται συνόμιλος με ρυπαρούς και αισχρούς λογισμούς, τότε "της προς Θεόν παρρησίας εκπίπτει". Δεν μπορεί ο Θεός να έχη κοινωνία με άνθρωπο, του οποίου ό νους συνέχεια μολύνεται με αισχρούς και πονηρούς λογισμούς όπως ακριβώς είναι βδελυρός σε επίγειο άρχοντα εκείνος πού αποστρέφεται το πρόσωπο του και συνομιλεί με τους εχθρούς του.

"Οι ακάθαρτοι λογισμοί χωρίζουσι τον Θεόν από του ανθρώπου". Ο Θεός σε άνθρωπο πού διακατέχεται από αισχρούς λογισμούς δεν αποκαλύπτει τα μυστήρια του.

Επειδή οι λογισμοί χωρίζουν τον άνθρωπο από τον Θεό, γι' αυτό, κατά συνέπεια, δημιουργούνται και διάφορες άλλες σωματικές ανωμαλίες. Το άγχος και η ανασφάλεια και άλλες ακόμη σωματικές ασθένειες, έχουν ως αιτία τους λογισμούς. Αυτό το έχουν συνειδητοποιήσει και οι γιατροί ακόμη, γι' αυτό και δίνουν την εντολή να μη σκεπτώμαστε ωρισμένα πράγματα και να μη στενοχωριώμαστε. Ένας λογισμός μπορεί να αφήση τον άνθρωπο άγρυπνο όλη νύκτα. Γι' αυτό λέμε ότι οι λογισμοί ταράσσουν τον άνθρωπο και ακόμη ότι σπάζουν τα νεύρα του. Ό αββάς Θεόδωρος έλεγε: "Έρχεται ο λογισμός και ταράσσει με".

Αυτά σε συντομία είναι τα αποτελέσματα των πονηρών λογισμών.
Πρέπει, όμως, να δούμε και τους τρόπους αντιμετωπίσεως των λογισμών αυτών, πού προέρχονται κυρίως από τον διάβολο.

13. Η αντιμετώπισις των λογισμών

Πώς μπορεί κάποιος να απαλλαγή από τους λογισμούς; Οι άγιοι και οι Πατέρες της "Εκκλησίας μας, μας έχουν υποδείξει διάφορους τρόπους αντιμετωπίσεως των λογισμών.

Ό άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας συμβούλευα να μη του: εκφράζουμε, αλλά να τους πνίγουμε με τη σιωπή. Διότι και τα θηρία και τα ερπετά όταν πέφτουν μέσα στο λάκκο, αν βρουν κάποια διέξοδο προς τα πάνω, ανεβαίνουν και συνήθως γίνονται αγριώτερα. Αν, όμως. μένουν συνέχεια κλεισμένα
μέσα, εύκολα χάνονται και εξαφανίζονται.

Το ίδιο συμβαίνει και με τους ρυπαρούς λογισμούς. Αν βρουν κάποια διέξοδο με το στόμα δια μέσου των λόγων, ανάβουν την εσωτερική φλόγα. Αν, όμως, αποκλεισθούν με τη σιωπή, αδυνατίζουν, λειώνουν σαν από πείνα και γρήγορα εξαφανίζονται.

Το γραφικό χωρίο "πως ποιήσω το πονηρόν τούτο ρήμα εναντίον του Θεού" (Γεν. 39,9). Όταν μας ταράσση οποιοσδήποτε παράλογος λογισμός, ας σκεπτώμαστε ότι από τον Θεό δεν μπορεί να κρυφθούν και οι πιο μικρές και παράλογες σκέψεις.

Η μελέτη του νόμου του Θεού, η μνήμη των μελλόντων και τα όσα έκανε ο Θεός για μας. μειώνουν τους πονηρούς λογισμούς και δεν βρίσκουν τόπο μέσα μας. Η εξαγόρευσί τους. Όπως το φίδι, όταν βγαίνη από την φωλιά του, τρέχει να εξαφανισθή, έτσι και οι πονηροί λογισμοί, όταν εξαγορευθούν, φεύγουν από τον άνθρωπο. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι τίποτε δε χαροποιεί τόσο τους δαίμονες, όσο η απόκρυψις των λογισμών.

Η εξουθένωσις της ψυχής και ο σωματικός κόπος "εν παντί καιρώ και τόπω και πράγματι", βοηθεί τον άνθρωπο στο να μην έχη αισχρούς λογισμούς.
Φρόντισε να απαλλαγής από τα πάθη και αμέσως θα δίωξης τους λογισμούς από το νου σου", τονίζει ο αγ. Μάξιμος ο Ομολογητής. Δηλαδή: Για να απαλλαγή κάποιος από την πορνεία, πρέπει να κοπιάση σωματικά και να νηστέψη' για να απαλλαγή από την οργή και τη λύπη, πρέπει να καταφρονή την δόξα και την ατιμία και για να απαλλαγή από τη μνησικακία, πρέπει να προσεύχεται για εκείνον πού τον λύπησε.

Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τους λογισμούς να μην έλθουν, μπορούμε, όμως, να μη τους δεχθούμε. Όπως δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τα κοράκια να μην πετάνε από πάνω μας, μπορούμε, όμως, να τα εμποδίσουμε να χτίσουν φωλιά πάνω στα κεφάλια μας.

Ας παρακολουθήσουμε, όμως, για λίγο και τον Μ. Βασίλειο στο θέμα του πολέμου αυτού.

"Πρέπει τις επιθέσεις αυτές να τις αντιμετωπίζουμε με εντατική προσοχή και εγρήγορσι, όπως ο αθλητής πού αποφεύγει τις λαβές των αντιπάλων με τη ακριβή προφύλαξι και την ευελιξία του σώματος και να αναθέσουμε το τέλος του πολέμου και την αποφυγή των βελών στην προσευχή και την άνωθεν βοήθεια.

Και αν ακόμη ο πονηρός εχθρός κατά την ώρα της προσευχής υποβάλη τις πονηρές φαντασίες, η ψυχή ας μη διακόψη την προσευχή της και ας μη νομίζη ότι ευθύνεται για τις πονηρές επιθέσεις του εχθρού, καθώς και για τις φαντασίες του παραδόξου θαυματοποιού. Αντίθετα ας σκεφθή ότι οι σκέψεις αυτές οφείλονται στην αναίδεια του εφευρέτου της κακίας και ας επιτείνη τη γονυκλισία και ας ικετεύη τον Θεό να διαλυθή το πονηρό διάφραγμα των παραλόγων σκέψεων, ώστε χωρίς εμπόδια να πλησίαση τον Θεό.

Εάν, όμως, η βλαβερή επίδρασις του λογισμού γίνη πιο έντονη εξ αιτίας της αναίδειας του εχθρού, δεν πρέπει να δειλιάζουμε, ούτε να αφήνουμε τον αγώνα μας στη μέση, αλλά να υπομένουμε μέχρι τότε πού ο Θεός θα δη την επιμονή μας και θα μας φώτιση με τη χάρι του Αγ. Πνεύματος, η οποία τον μεν εχθρό τρέπει σε φυγή, τον δε νου μας τον γεμίζει με θειο φως, ώστε ο λογισμός να λατρεύση τον Θεό με αδιατάρακτη γαλήνη και ευφροσύνη". Γενικά οι πατέρες έχουν τρεις τρόπους αντιμετωπίσεως των αισχρών λογισμών: α) Την προσευχή, β) την αντίρρησι και γ) την περιφρόνησι.

α) Ή προσευχή. Είναι αδύνατον ο αρχάριος να δίωξη μόνος του τους λογισμούς. Αυτό είναι γνώρισμα των τελείων. Ή νοερά προσευχή, η μονολόγιστος ευχή, το "Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με", είναι το πιο δυνατό όπλο για να μπόρεση κάποιος να νικήση τους λογισμούς. "Ιησού ονόματι μάστιζε πολεμίους' ου γαρ εστίν εν γη και ουρανώ δυνατώτερον όπλον", τονίζει ο αγ. Ιωάννης της Κλίμακος. "Το γλυκύτατον Όνομα του Ιησού, συνεχώς και κατανυκτικώς και μετά πόθου και πίστεως εν τω βάθει της καρδίας μελετώμενον, αποκοιμίζει μεν όλους τους κακούς λογισμούς, εξυπνίζει δε όλους τους αγαθούς και πνευματικούς. Και όπου πρότερον εξήρχοντο εκ της καρδίας διαλογισμοί πονηροί, φόνοι, μοιχείαι (Ματθ. 15,19), καθώς είπεν ο Κύριος, εκείθεν ύστερον εξέρχονται λογισμοί αγαθοί, λόγοι σοφίας και χάριτος".

β) Η αντίρρησις. Ή προσευχή είναι για τους αρχαρίους και τους αδυνάτους. Εκείνοι πού μπορούν να πολεμήσουν ας χρησιμοποιήσουν την αντίρρησι, ή οποία συνηθίζει να φιμώνη τους δαίμονες. Ό Κύριος μας με αυτό τον τρόπο νίκησε τους τρεις μεγάλους πολέμους πού τους προέβαλε ο διάβολος πάνω στο ορός. "Την φιληδονίαν με το ουκ έπ' άρτω μόνον ζήσεται άνθρωπος, την φιλοδοξίαν με το ουκ εκπειράσεις Κύριον τον Θεόν σου, και την φιλαργυρίαν με το Κύριον μόνον τον Θεόν σου προσκυνήσεις και αυτώ μόνω λατρεύσεις (Ματθ. 4,10}". Ο ιερομάρτυς Πέτρος ο Δαμασκηνός μας αναφέρει τα εξής σχετικά: "Όταν οι δαίμονες υποβάλουν κάποιο λογισμό υπερηφάνειας, τότε να θυμάσαι τους αισχρούς λογισμούς πού σου έλεγαν και να ταπεινώνεσαι. Όταν πάλι υποβάλουν τους αισχρούς, να θυμάσαι εκείνους τους υπερήφανους λογισμούς και να τους νικάς με τον τρόπο αυτό, ώστε ούτε να απελπίζεσαι από τους αισχρούς λογισμούς, ούτε να υπερηφανευθής από τους καλούς". Έτσι όταν κάποιος γέροντας επολεμείτο από τους λογισμούς της υπερηφάνειας, έλεγε στο λογισμό του: "Γέρον, βλέπε τάς πορνείας σου"' και ο πόλεμος σταματούσε. Υπάρχουν περιπτώσεις πού επιστρατεύει κανείς όλες τις πνευματικές του δυνάμεις, όλους τους αγαθούς λογισμούς και δεν μπορεί να δίωξη έναν κακό λογισμό. Ποια είναι ή αίτια; "Επειδή πρώτον δεχόμεθα του κατακρίναι τον πλησίον". Κατακρίναμε τον αδελφό μας και ο λογισμός μας έχασε την δύναμι πού είχε προηγουμένως. Μερικές φορές είμαστε ανόητοι γι' αυτό και μας κυριεύουν οι λογισμοί. Πολλές φορές, όμως, δεν έχουμε την δύναμι να πολεμήσουμε τους λογισμούς, με αποτέλεσμα να δεχθούμε τέτοιες πνευματικές πληγές πού δεν θεραπεύονται ακόμη και με την πάροδο μεγάλου χρονικού διαστήματος. Γι΄ αυτό καλλίτερα είναι να καταφεύγη κανείς στην δύναμι της προσευχής και των δακρύων, διότι α) ή ψυχή δεν έχει πάντοτε την ίδια δύναμι, β) ο διάβολος έχει πείρα αρκετών χιλιάδων ετών, ενώ η δική μας είναι πολύ περιωρισμένη, με αποτέλεσμα να φύγουμε νικημένοι και πληγωμένοι, αφού ο νους μας πάλι μολύνεται με τις αισχρές φαντασίες, και γ) διώχνει την υπερηφάνεια και δείχνει ταπείνωσι όποιος καταφεύγει στον Θεό την ώρα του πολέμου των λογισμών "και ομολογεί τον μεν εαυτόν του ανάξιον και ταπεινόν και αδύνατον εις το να πολεμή, τον δε Ιησού Χριστόν μόνον δυνατόν και κραταιόν εν πολεμώ, διότι Αυτός μας είπε: "Θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον" (Ίωάν. 16,33), δηλαδή, τα πάθη, τους λογισμούς και τον διάβολον".

γ) Η καταφρόνησις. "Εάν ανασχώμεθα σχολάζειν τοις λογισμοίς του εχθρού, ουδέποτε έχομεν αγαθόν τι πράξαι, όπερ εκείνος πραγματεύεται". Δηλαδή αν ασχολούμαστε με τους λογισμούς πού μας υποβάλλει ο εχθρός, ποτέ δε θα μπορέσουμε να κάνουμε κάποιο καλό, από εκείνα πού αυτός πολεμεί. Ή καταφρόνησις και το να μην ασχολήται κανείς με τους λογισμούς του εχθρού, είναι το μεγαλύτερο όπλο και αποτελεί το πιο δυνατό κτύπημα στον διάβολο. Πρέπει να θεωρούμε τους λογισμούς του σαν ζωύφια, σαν γαυγίσματα από σκυλάκια, σαν κουνούπια και στη χειρότερη περίπτωσι. σαν την βοή του αεροπλάνου και σαν τίποτε, διότι: α) Πιστεύουμε στην δύναμι του Αρχιστρατήγου μας Ιησού Χριστού και β) Πιστεύουμε ότι μετά το Σταυρό και τον θάνατο του Κυρίου μας ο διάβολος δεν έχει καμμία ισχύ εναντίον μας, αλλά μένει ανίσχυρος και αδύναμος κατά το γεγραμμένον "του εχθρού ευ,έλιπον αι ρομφαΐαι εις τέλος" (Ψαλμ. 9,6). Μεγαλύτερη νίκη και εντροπή των δαιμόνων δεν υπάρχει από αυτήν την καταφρόνησι, διότι αυτός πού έφθασε σ' αυτό το σημείο, είναι ώπλισμένος με την χάρι του Θεού και μένει ασύλληπτος από τους λογισμούς και τους δαίμονες.

Αυτοί είναι οι τρεις τρόποι αντιμετωπίσεως των λογισμών πού προέρχονται κυρίως από τον διάβολο. Συμπληρωματικά 0ά μπορούσαμε να πούμε, ότι ή μνήμη του θανάτου είναι πολύ ισχυρό μέσο για την κατατρόπωσι του λογισμού. Δημιουργεί καρδιακούς πόνους για τα αμαρτήματα μας και προφυλάσσει τον νου μας από τους λογισμούς. Όποιος υπολογίση την ήμερα πού διανύει ως την τελευταία ήμερα της ζωής του, 6ά περιορίση σε πολύ μεγάλο βαθμό τους αισχρούς λογισμούς.

Κάθεσαι στο τραπέζι να φας; Να έχης λογισμούς θανάτου, για να μη σε πειράξη η γαστριμαργία. Μόνοι μας ας ζωγραφίσουμε στο νου μας την εικόνα των μνημάτων, για να εξαλείψουμε την αναισθησία πού έχουμε.

Ό Γέρων Σιλουανός, ο τελευταίος επίσημος άγιος του Αγ. Όρους, έλεγε: "Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι". Με τον τρόπο αυτό κανένας λογισμός δε θα φωλιάση μέσα σου. Εμείς ποιο τρόπο πρέπει να χρησιμοποιήσουμε, για να γλυτώσουμε από το πολυήμερο και πολυβάσανο μαρτύριο, όπως χαρακτηρίζει τους λογισμούς ο άγ. Θεόδωρος ο Στουδίτης; Ας ακολουθήσουμε την τακτική του άγ. Ιωάννου του Κολοβού, ο όποιος δοκίμασε όλους τους τρόπους.

Μας συμβουλεύει τα εξής ο μεγάλος αυτός αγωνιστής του πνεύματος: "Μοιάζω με έναν άνθρωπο πού κάθεται κάτω από ένα μεγάλο δένδρο και ξαφνικά βλέπει πολλά θηρία και ερπετά να έρχωνται κατεπάνω του. Και επειδή δεν μπορεί να αντισταθή εύκολα, τρέχει γρήγορα, πάνω στο δένδρο και σώζεται. Έτσι κάνω και εγώ. Κάθομαι στο κελλί μου και βλέπω τους πονηρούς λογισμούς να έρχωνται εναντίον μου. Τότε ανεβαίνω στο δένδρο της ζωής, στο Θεό μου, με την προσευχή και σώζομαι από τον εχθρό".

 

ΣΥΝΟΔΙΑ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΝΕΑ ΣΚΗΤΗ - ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ

Περισσότερα Άρθρα...

  1. Η νήψη στο έργο του αγίου Εφραίμ του Σύρου

Υποκατηγορίες

Άρθρα Αγίων - Πατέρων

Άρθρα Μητροπολίτου πρ. Πειραιώς Καλλινίκου Καρούσου